Brieven aan 't Hooge Nest by Roxane van Iperen

Brieven aan 't Hooge Nest Reviews

• 
  Robert Lambregts

  Direct na 't Hooge Nest heb ik deze brieven, en lezingen, erbij genomen. De lezingen zijn mooie aanvullingen aan het intense verhaal dat 't Hooge Nest verteld. De brieven vullen hier en daar aan wat er zich afspeelt rondom het verhaal van de zussen Brilleslijper. Toch zijn het slechts fragmenten uit brieven, die herinneringen zijn van mensen die de oorlog hebben meegemaakt, of nabestaanden zijn van mensen die herinneringen hebben aan dit verhaal. Deze fragmenten zijn kort en ondanks dat deze zeker bestaansrecht hebben en, wat mij betreft, meer uitgeschreven hadden moeten zijn voegt het voor mij niet heel erg veel toe aan het verhaal. het was de moeite zeker waard, maar is geen must om aansluitend aan het eerdere boek van Roxane van Iperen te lezen.
• 
  Hannie

  Ik kwam er later achter dat er toch meer brieven in het boek stonden dan gedacht. Toch zijn het er in totaal minder dan verwacht. Ook snapte ik de opmaak van de brieven op het laatst niet helemaal. In het begin staan er meerdere brieven op een pagina en dat wordt steeds minder. Tot er steeds maar een brief op een pagina staat. Ook worden de brieven steeds korter. Op het laatst is het nog maar een zin en de naam van de afzender.
  
  Het boek is interessant. Ook door het verhaal over wat er tijdens de oorlog in Apeldoorn is gebeurd. Dat heb ik nooit geweten, terwijl ik daar nu toch redelijk dichtbij woon. Het is niet iets waarover gesproken wordt. Toch maakte dit boek minder indruk als ‘t Hooge Nest. Ondanks dat het al even geleden is dat ik het las, staat mij nog steeds bij.
  
  Iemand schreef in een review dat dit boek beter als toevoeging aan ‘t Hooge Nest toegevoegd had kunnen worden. Nu kan dat altijd. Ik vind het juist wel prettig dat het een los boek is, omdat ik ‘t Hooge Nest al gelezen heb. Dit boek is daar een mooie aanvulling op. Al raad ik wel aan om eerst ‘t Hooge Nest te lezen als je dat nog niet gedaan hebt.
• 
  Hanneke

  Mooie verzameling van verhalen en beschouwingen. Deel 1 met de lezingen en het verhaal over het Apeldoornsche Bosch is ijzersterk. Van Iperen is messcherp, gebruikt heldere taal, en spreekt de lezer direct aan zonder omhaal: dit is wat er gebeurde; dit is wat deze mensen deden en dachten; en nu jij. Het zet je als lezer aan het werk en laat je bedenken hoe stevig je zelf vasthoudt aan je eigen moreel kompas. Heb je de moed om écht eerlijk te zijn?
  
  Het tweede gedeelte vond ik minder interessant. Het vertelde weinig behalve dat er mensen zijn die de personen uit 't Hooge Nest hebben gekend, of misschien.
  
  Het laatste deel met bespiegelingen bevatte dan weer nieuwe verhalen en mensen deelden hun eigen perspectief op de oorlog en naoorlogse tijd.
• 
  Bas Verberk

  De eerste 35 blz zijn zeker de moeite waard (2 lezingen en een verhaal over de slachtoffers van Het Apeldoornsche Bosch)
  
  De brieven zijn voor mij als lezer niet interessant genoeg en de bespiegelingen lijken op de reacties van lezers zoals je zo ook hier op goodreads in de reviews kan lezen.
  
  Al met al was het meer wat geweest voor een hernieuwde uitgave van t hooge nest, in plaats van een zelfstandig boek.
• 
  Nicole van der Elst

  Drie jaar geleden verscheen ’t Hooge Nest, waarin Roxane van Iperen het indrukwekkende oorlogsverhaal van Janny en Lien Brilleslijper optekende. Dit bleek slechts het startschot van het verhaal over de Joodse zussen. Honderden lezers stuurden brieven aan de auteur waarin ze extra informatie over het lot van één van de hoofdpersonen of hun eigen oorlogservaringen deelde. Deze en andere reacties zijn gebundeld in Brieven aan ’t Hooge Nest.
  
  In het voorwoord is Van Iperen helder over het doel van deze bundel: ‘niet het idee dat daarmee een nieuwe werkelijkheid wordt ontbloot, maar een poging zoveel mogelijk stemmen aan het woord te laten.’ Het zijn ook geen reacties van historici of onderzoekers die in het boek zijn opgenomen, maar doodgewone mensen die hun gevoelens na het lezen van ’t Hooge Nest op papier zetten. De verwachtingen worden na dit voorwoord niet meteen ingelost, omdat de bundel opent met twee voordrachten en een verhaal van de auteur. Naast de indrukwekkende 4 mei-lezing uit 2021, zijn dit de Cleveringa-lezing uit 2019 en een verhaal over de slachtoffers van het Apeldoornsche Bos. Ook hierin komen oorlogservaringen van bekende en onbekende personen naar voren, waarbij voortdurend wordt aangestipt hoe belangrijk het is om over deze periode in de geschiedenis te blijven praten. ‘Vragen stellen en álle antwoorden willen horen, niet ingekleurd naar het dominante verhaal zoals dat in ons collectieve geheugen is vormgegeven, zet óns aan het werk.’
  
  Hoe aangrijpend dit ‘voorwerk’ ook is, door de manier waarop Van Iperen hierin hamert op het geweten van de lezer, framet ze de brieven die daarop volgen. Deze zijn een-op-een zonder inleiding of commentaar overgenomen, waardoor de lezer zelf moet bepalen of deze informatie het eigen beeld van de oorlog aan het wankelen brengt. Hiervoor zijn niet alle brieven krachtig genoeg, omdat veel briefschrijvers simpelweg extra informatie of herkenning over de personen uit het boek naar voren brengen. ‘Met uw boek is er nu een witte plek in de geschiedenis van mijn moeder, Joop Moes, ingevuld. U begrijpt waarschijnlijk wel hoe emotioneel dit voor me is, omdat mijn broer en ik zo weinig van onze ouders hebben gehoord over de oorlog.’ In het grootste deel van de bundel wordt vooral voor bekenden een completer beeld van specifieke personen geschetst, maar dit brengt het collectieve geheugen van de lezer niet aan het wankelen. Van Iperen heeft gelijk dat het belangrijk is om juist het wel en wee van gewone Nederlanders voor het voetlicht te brengen, maar dit gaat soms ten koste van de leeservaring. De gegeven informatie is vaak vrij feitelijk en je moet het boek over beide zussen wel erg scherp op het netvlies hebben, wil je de ontbrekende puzzelstukjes over alle genoemde namen kunnen leggen.
  
  Toch is deze bundeling door één aspect wel de moeite waard, namelijk door de getuigenissen van overlevenden die voor het eerst hun ervaringen delen. Voor velen was het lezen van ’t Hooge Nest de aanzet om voor het eerst hun ervaringen op papier te zetten. In deze bespiegelingen, zoals ze in het boek worden genoemd, klinkt veel meer emotie door dan in de meer feitelijke lezersbrieven. Juist door ook ervaringen van mensen op te nemen die niet direct een link hebben met het verhaal van zussen Brillenslijper, ontstaat er eindelijk het eerder beloofde completere beeld over de oorlog. Vooral omdat veel overlevenden moeiteloos het gevoel uit die periode oproepen. ‘Ik begin het lezen van een boek over de oorlog altijd met grote schroom. Bang voor de werkelijkheid die erin beschreven wordt en bang om weer meer onschuld te verliezen. Oorlogsboeken maken scheuren in de basis van veiligheid waarop ik als kind heb gedacht te kunnen vertrouwen.’
  
  Uiteindelijk is Van Iperen in haar opzet geslaagd om in deze bundel meer en nieuwe stemmen aan het woord te laten. Door de informatiedichtheid van Brieven aan ’t Hooge Nest is er wel enig doorzettingsvermogen voor nodig om deze nieuwe informatie echt te laten doordringen.
• 
  Melanie

  Vond het eerste gedeelte (twee lezingen en een verhaal) zeer sterk. Het tweede gedeelte met de brieven was ook wel interessant (wisselend), maar kon niet tippen aan het begin.
• 
  Jil Janssen

  Leuke toevoeging op 't Hooge Nest, maar niet noodzakelijk om te lezen. Doordat het losse brieven zijn leest het wat onsamenhangend, al is dat natuurlijk te verwachten.
• 
  Lies De Bloois

  Hooge nest ook gelezen. Haar beschouwing is in feite ook nu weer actueel. "Juridisch geoorloofd is niet altijd hetzelfde als moreel verantwoord." "Blijf ik trouw aan mezelf met mogelijk verlies van baan, gezin en vrijheid? Van de angst om te vallen voor het oog van de buitenwereld, naar de angst om te vallen van je eigen morele leidraad." Mooi. Wat zou je doen? Onmogelijk te beantwoorden.
• 
  Mirjam Overeem

  Indrukwekkend in alle eenvoud. Brieven die laten zien hoe de oorlog nog steeds een rol speelt in het leven van velen…. That we never forget…
• 
  Hans Moerland

  Gemengde gevoelens heb ik over deze spin-off van "'t Hooge Nest". Om te beginnen ben ik -welke lezer zal dat niet zijn, zou je haast zeggen-, onder de indruk van Van Iperens inleidende stukken: de tekst van haar 4-meilezing 2021, 'De vergeten slachtoffers van Het Apeldoornsche Bosch' en het op de Cleveringalezing 2019 gebaseerde 'Jezelf (on)trouw zijn'. Hetzelfde geldt voor een deel van de eigenlijke 'Brieven aan 't Hooge Nest' en 'Bespiegelingen' die in het boek zijn opgenomen. Een niet onaanzienlijk aantal andere brieven en bespiegelingen voegt evenwel heel weinig toe aan wat Van Iperens eerdere teksten, meer in het bijzonder natuurlijk die in het boek "'t Hooge Nest" zelf, bij veel lezers lijkt te hebben teweeggebracht en opgeroepen.
  Daarbij rijst bij mij de vraag hoe brieven en fragmenten daaruit zijn geselecteerd voor publicatie in het onderhavige boek(je), alsook in hoeverre die nog enigerlei redactie van Van Iperens hand behoefden en hebben gekregen. De lezer wordt hierover in het geheel niet geïnformeerd. Dat, ten slotte, de pagina's met 'Bespiegelingen' allengs minder bladvulling krijgen, tot ze aan het eind van het boek nagenoeg blanco zijn, lijkt te getuigen van een fraaie symboliek, maar kost op de keper beschouwd wel een hele hoop papier...
• 
  Natasja

  Brieven aan 't Hooge Nest is een bundel met reacties op het boek 't Hooge Nest van lezers die daarin delen hoe ze het boek hebben ervaren en geven ook vaak aanvullingen op het boek als het gaat om ontbrekende informatie.
  
  Wat mij het meest aangreep was het verhaal over de vergeten slachtoffers van Het Apeldoornsche Bosch. Het was een stukje uit WOII wat ik nog niet kende en bij elk verhaal over hoe joden onmenselijk zijn behandeld voel ik veel verdriet en boosheid. Het was zo'n oneerlijke en onwerkelijke tijd voor die mensen.
  
  Het viel mij ook op in de ervaringen dat veel families zwegen over wat er tijdens de Tweede Wereldoorlog allemaal is gebeurd. Terwijl er nog genoeg verhalen zijn die verteld moeten worden.
• 
  Mehsi

  Een interessant boek met lezingen en brieven. Ik heb zelf nog niet 't Hooge Nest gelezen hij is steeds maar niet in de bibliotheek, maar ik kon dit boekje niet laten liggen. En al was ik af en toe verward het was ook erg interessant (en verdrietig) om te lezen wat mensen te vertellen hadden. Over dat ze wat meer leerden over families. Maar ook correcties of extra informatie. Of dat ze die mensen kenden. En meer. Ik vond het enerzijds mooi dat met elk stuk van het boek je minder volle pagina's had en uiteindelijk met een zin eindigt, maar ook weer jammer.
  Hopelijk kan ik eens 't Hooge Nest lezen! Ik ben nu nog nieuwsgieriger naar het boek.
• 
  Annalies

  Ik hou van verhalen van 'normale' mensen, dus dit boek was interessant om te lezen. Het ene verhaal wel aangrijpender dan het andere. Het hoofdstuk over Het Apeldoornse Bosch heeft me ontzettend geraakt, hoe kan het dat ik daar nog nooit eerder van heb gehoord? 1250 mensen weggevoerd, slechter behandeld dan beesten en vermoord, en blijkbaar niemand die daar achteraf nog een woord over rept...
  
  Het boek had wat mij betreft hier en daar wat beter ge-edit mogen worden. Ik begrijp dat de ingestuurde brieven zoveel mogelijk in originele staat gehouden zijn, maar sommige brieven zijn vervelend te lezen door slecht lopende zinnen en/of ontbrekende leestekens. Daarom 3 sterren.
• 
  Bianca

  Het boek is een reactie en naar aanleiding van één van de beste boeken over de tweede Wereldoorlog. Na het boek Het Hooge nest kwamen er veel reacties binnen. Sommigen deelden wat het boek met hen had gedaan, anderen deelden een feitje nav het boek over een oom of tante of vader of moeder. Dit is gebundeld in dit boek.
  
  Het aangrijpendst vond ik het verhaal over het Apeldoornse Bos, waar vele Joodse patiënten vrij onverwacht werden verwijderd door de Duitse bezetter om plaats te maken voor hun eigen gewonde soldaten die moesten herstellen.
• 
  Carla

  In eerste instantie dacht ik over dit boek "Een aardige aanvulling op 't Hooge Nest", dat ik vlak daarvoor had uitgelezen. Verderop realiseerde ik me hoeveel het boek 't Hooge Nest eigenlijk losmaakt en dat het ook maakt dat mensen dichter bij elkaar zijn gekomen, of dat ze zijn gaan praten over het verleden. Dat is mooi, wanneer een boek dat voor elkaar krijgt. Door dit boek ben ik eigenlijk het andere boek (dat ik soms wat te feitelijk vond) meer gaan waarderen.
  
  2022 Books #43
• 
  Annet

  Een must als vervolg op t Hooge Nest. Incl de 4 mei lezing. Hoogst bijzonder hoe Roxane ons meer inzicht geeft in de Holocaust en t menselijk handelen of beter gezegd t falen afgezet tegen de huidige maatschappelijke moraal. Zullen we ooit lering trekken uit onze geschiedenis?
• 
  Dees

  Wat kan van Iperen toch goed schrijven! Prachtige lezingen. De brieven vond ik een mooie aanvulling op t Hooge Nest.
• 
  Heleen Oerlemans

  Interessant, leerzaam