De kievit by Sake P. Roodbergen

De kievit Reviews

• 
  Lotte Keularts

  Eerste boek sinds tijden dat ik met ontzettend veel tegenzin heb uitgelezen. Het begon leuk, met veel informatie over deze prachtige vogel. Helaas werd het boek al snel een aaneenschakeling van argumenten om het kievitseieren rapen te beschermen en als een bijna heilige Friese traditie te bestempelen.
  
  Het is mij een raadsel dat Atlas Contact dit boek zo heeft uitgegeven. De auteur is bestuurder (geweest) van de grootste belangenbehartigers van het eieren rapen, namelijk de bond Friese Vogelwachten. Dus de objectiviteit en nuances in dit boek zijn ver te zoeken. Daarnaast worden er ook nog aantal nare opmerkingen gemaakt richting de auteur van het boek over de Grutto in deze reeks boeken over vogels van Atlas Contact. Ik zou dit boek sterk afraden. De Kievit had toch wel een beter boek verdiend!
• 
  Peter Zomer

  Een boek dat niet alleen gaat over De Kievit, maar vooral ook over weidevogelbescherming. Met name dit laatste was voor mij een reden om het boek te kopen, omdat de teloorgang van de weidevogels me ernstig aan het hart gaat en ik me afvraag hoeveel hoop we nog mogen hebben.
  Roodbergen bouwt zijn betoog goed op. Via een beschrijving van de Kievit en zijn gedrag, dieet en habitat komt hij uit bij de signalen die je uit zijn gedrag kunt halen over (gebrek aan) broedsucces, en over de mate waarin dieet en habitat onder druk staan.
  Het boek leest als een catalogus van bedreigingen. Roodbergen heeft een leven lang directe ervaring met de soort en benadrukt de vaak sterk onderschatte gevaren van predatie (vooral door de vos en door marterachtigen) en van gif (met name neo-nicotinoiden). Ook een kariger dieet door systematische grondwaterverlaging in de moderne landbouw (wormen zitten daardoor dieper en zijn dan minder beschikbaar) is een serieuze bedreiging.
  De voor mij meest opvallende bedreiging zit hem in de opstelling van instanties, vooral overheden en natuurbeschermingsinstanties. Roodbergen vertelt over 'zijn' Bond van Friese Vogelbeschermingswachten en de inclusieve manier waarop deze altijd heeft geprobeerd de weidevogels te beschermen: door samenwerking met boeren, door een expliciete plaats toe te kennen aan de waarde van het eieren zoeken en rapen, door ruimte te willen geven aan afschot van predatoren. Instanties als Kritisch Faunabeheer zijn rabiaat tegen dat laatste, en overheden hebben ook strenge wettelijke beperkingen opgelegd aan zulk afschot. Instanties als Vogelbescherming Nederland hebben zich fel opgesteld in de discussie over hoe legitiem eieren zoeken en rapen nog kan zijn, en overheden hebben hun pleidooien verregaand vertaald in beperkend beleid. Roodbergen laat zien dat dit funest kan uitpakken: de vos krijgt ruim baan, de Friese natuurliefhebbers kunnen door verlies van hun traditie hun liefde voor de natuur minder goed doorgeven, waardoor de concrete uitvoering van nestbescherming afneemt. Terwijl het eieren rapen voor een zekere datum (meestal begin april) weinig tot geen schadelijke gevolgen heeft voor de vogels, zoals hij aannemelijk maakt.
  
  Zo geeft het boek een voor mij nieuwe kijk op natuurbescherming. Het is tegenwoordig vooral gebruikelijk om de (overduidelijke) bedreigingen van de natuur zo centraal te stellen dat een felle en strijdbare houding de enige goede weg lijkt. Maar dit kan ook averechts uitpakken. Roodbergen gaat meer uit van de optie van verbinding tussen partijen waardoor een duurzaam resultaat kan worden bereikt. Helaas heeft hij het tij tegen, al enige decennia lang.
  Ik ben de acteur dankbaar voor dit boek. Het heeft mij een nieuwe manier van kijken gegeven. Natuurbescherming hoeft niet alleen strijd te zijn. Natuurbescherming kan ook gerealiseerd worden door actief en constructief contact te maken met partijen die in eerste instantie vooral bedreigend lijken. De tegenstanders zijn niet zozeer 'de' boeren (wel sommige boeren, vooral vaak de grote), maar een te strikte wetgeving (m.b.t. faunabeheer) en een landbouwindustrie die gif produceert en boeren in een financiele wurggreep houdt. Op de laatste bladzijden laat de auteur zien hoe pessimistisch hij is over de toekomst, en hoeveel verdriet hij heeft over het verlies van zijn wereld. Ik deel dat.
  Het boek verdient zeker niet de ene ster die een mede-lezer dit boek geeft in deze rubriek. Ja, mogelijk had het nog meer over de Kievit als vogel kunnen gaan; maar dat zou een technisch-inhoudelijk betoog hebben opgeleverd zonder de urgentie die nu zo duidelijk uit de tekst blijkt. Hulde aan de uitgever Atlas dat Roodbergen de ruimte heeft gekregen om zijn belangrijke verhaal te doen.