| Title | : | The Sorrow of Belgium |
| Author | : | |
| Rating | : | |
| ISBN | : | 1585672386 |
| ISBN-10 | : | 9781585672387 |
| Language | : | English |
| Format Type | : | Paperback |
| Number of Pages | : | 608 |
| Publication | : | First published January 1, 1983 |
| Awards | : | Humo's Gouden Bladwijzer (1989), Prijs van de Vlaamse Gemeenschap voor Proza (1984), Premio Nonino (2000), Prijs van de Vlaamse lezer (1987), Leipzig Book Award European Understanding (2003) |
The Sorrow of Belgium Reviews
-
Het verdriet van België = The Sorrow of Belgium, Hugo Claus
The Sorrow of Belgium is a major novel first published in 1983 by the Belgian author Hugo Claus. It is widely considered Claus' major work and the most important Dutch-language novel of the twentieth century. The novel is in two sections:
"The Sorrow" (Het verdriet); 27 numbered chapters with titles
"of Belgium" (van België); text not divided in chapters.
تاریخ نخستین خوانش: روز پانزدهم ماه ژوئن سال 2014 میلادی
عنوان: اندوه بلژیک؛ نویسنده: هوگو کلاوس؛ برگردان: سامگیس زندی؛ مشخصات نشر: تهران، آموت، 1392، در 752 ص.، شابک: 9786005941753، موضوع: داستانهای نویسندگان بلژیکی (فرانسوی) - سده 20 م
کتاب «اندوه بلژیک»، اثر: «هوگو کلاوس» است، که آغاز داستان آن از اوایل سال: هزار و نهصد سی و نه میلادی، پیش از آغاز جنگ جهانی دوم، و پایان آن سال: هزار و نهصد و چهل و هفت میلادی، دو سال پس از پایان جنگ، ادامه می‌یابد. «لویی»، شخصیت نخست داستان، پسری یازده ساله است، که در مدرسه ی شبانه روزی یک صومعه، زندگی، و تحصیل می‌کند. او نوجوانی ست کتاب‌خوان، و خیال پرداز، که سودای نویسندگی، در سر دارد. این داستان در دو بخش با عنوانهای: «اندوه» و «بلژیک» است. بخش «اندوه»، بیست و هفت فصل است، که «لویی» روایت آنرا در ماه نوامبر سال هزار و نهصد و چهل و هفت میلادی، به پایان میرساند و امضا می‌کند. بخش «بلژیک»، از سال: هزار و نهصد و چهل میلادی، آغاز می‌شود. زمانیکه «لویی» با آغاز جنگ، به خانه برگردانده شده است. او جوان‌ترین عضو خانواده ی پدری «سیناوه»، و خانواده ی مادری «بوسویت»، است. اعضای هر دو خانواده، با نیروهای اشغالگر آلمان نازی در بلژک، همکاری می‌کنند. و ...؛ ا. شربیانی -
و بالاخره بعد از یک ماه تموم شد!
خیلی از قسمت هارو واقعا میشد حذف کرد بدون اینکه چیزی از قلم بیفته، و در نتیجه ما با همچین حجمی از کتاب رو به رو نمیشدیم! من از صفحه 500 به بعد،دیالوگ هارو نخونده رد کردم.
اما ترجمه کتاب واقعا خوب بود.
به طور کلی این دسته از موضوعات مورد علاقه من نیستند، اونهم با یه همچین حجمی، اما از اون دسته موضوعاتی هم نیستند که برام غیر قابل تحمل باشند، و به خاطر همین سه ستاره رو براش انتخاب کردم. -
A bildungsroman set in Belgium during the Second World War. The central protagonist is Louis. He is of a Flemish middleclass family. He is eleven and attends a Catholic boarding school when the war breaks out. The book draws life in Belgium during the Second World War. It shines a light on the age old conflict between the two opposing cultural groups, the Flemish and the Wallonians, of the newly established Belgian State. The conflict between the two groups increased rather than lessened during the war. Many of the Flemish felt strong ties to the Nazis and the Germans rather than the Allies and the French. Double standards and confusing biases trouble the boy, as well as the typical conundrums of puberty.
There are many, many similarities between the author and the central “so-called” fictional protagonist. Both are educated at a boarding school run by nuns. Both are eleven when the war struck. Both join pro-German youth organizations. Both have fathers in printing. Both Claus and Louis become authors. It is supposedly Lois who is writing his story here. We learn how this comes about at the story’s end. It is not wrong to call this a semi-autobiographical novel.
I feel very strongly that this book draws a really, really good picture of the split dividing the Belgian people. I lied in Belgium for fifteen years. I saw and experienced the divide. It shapes the whole society. I think therefore the book is valuable and important.
I also think it is a confusing book. Even the chapter layout is confusing. The book is split in two parts. The first part has chapters and follows Lois’ experiences as a kid at the boarding school. The second part is continuous text that flows from subject to subject without chapters. This part is harder to follow, harder to know who is speaking and quite simply harder to get a grip on. Conversations and events of different people’s lives are intermingled. Lois has a large number of aunts and uncles, acquaintances and friends. Although he has no sibling, this you will read about, the family is a diffuse, nebulous group of assorted individuals.
Readers are given little guidance. You have to know quite a bit to understand what is being said. You need to know the social and economic status of the different regions, cities and streets. You must know which are French and which Flemish, which are wealthy and which middleclass. If told you’re on Avenue Louis, even this has significance! No help is given. There were things said I didn’t fully comprehend. I am sure this is because of my own ignorance and lack of understanding. As a foreigner in Belgium, I learned more about the French (Wallonian) than the Flemish community! The more knowledge you have of Belgian history, leaders, politics, culture and traditions, the more you will understand. I lived there for fifteen years and still my knowledge remains insufficient! Clearly, my knowledge was not enough to give me full insight. I am sure there were jokes I didn’t catch. This book is excellent, particularly for a Belgian. However, I do think the book would have a higher educational value if more were explained.
I listened to the book in Swedish, the Flemish having been translated by Per Holmberg. The audio is read by Ove Ström. I have given his narration three stars. It was relatively good. In a given sentence he emphasizes some phrases but then mumbles portions in between. I don’t like any mumbling. I must hear every word to fully understand. The conversations felt very real, that this is how people talk, but darn it, I want to hear every word said. This is a book and I am trying to understand what the author wants said!
I understand why this book is important. I understand why it is praised. I think it deserves this praise, but I also think the more you know about Belgium and particularly the Flemish people, their views and attitudes, before picking up the book, the higher your rating will be. My fifteen years in Belgium made clear to me that I was not understanding all that was said. I knew there were points I was missing……but people not having lived in Belgium will understand even less! Two stars because more explanation would have helped. Two stars because the story is confusing. Two stars because it is too long, drawn out and lacking in structure. Two stars is for me a book that is not bad but simply OK. -
Het meest verrassende aan dit boek is toch wel dat het zo vlot leesbaar is: ik had wel wat anders verwacht van een meer dan 700 pagina’s tellend meesterwerk van de Nederlandstalige literatuur met als titel “Het verdriet van België”. Véél meer dan een oorlogsroman is dit een coming-of-age-roman, waardoor de toon al bij al vrij licht blijft (en in het eerste deel zelfs sterk vermengd wordt met de fantasie van het hoofdpersonage) en WOII zich eigenlijk veel meer op de achtergrond afspeelt dan ik verwacht had.
Als dit boek één iets weet over te brengen over de Vlaamse Beweging en de collaboratie, dan wel dat de meesten het meer deden uit eigenbelang (want zo kwam het beter uit, een mens moet toch aan centen en eten geraken), dan voor het Grote Ideaal. Dit is geen boek dat je met je neus in de gruwel en de absurditeit van de Tweede Wereldoorlog duwt (zoals bijvoorbeeld ‘De Welwillenden’ van Jonathan Littell), maar meer een opeenvolging aan indrukken geeft, zonder eigenlijk een sterke duiding of ondertoon - zoals het leven toen moet geweest zijn eigenlijk.
Gedurende een groot deel van het boek vond ik, hoewel ik het wel graag las, er niet bijzonder veel speciaals aan, en zag ik niet in waarom dit boek behoort tot de Canon van de Nederlandstalige literatuur - maar naarmate de pagina’s vorderden, merkte ik dat ik toch geïntrigeerd was en toch steeds maar verder en verder wou lezen. Ik vond het boek te lang, maar uiteindelijk ben ik toch teleurgesteld dat het uit is.
Nu het uit is, twijfel ik om dit boek vier sterren te geven, hoewel het constant aanvoelde als een drie-sterren-boek. Laat ik dat dan maar doen, omwille van de bijwijlen prachtige taal, en de heerlijke humor van de familiale relaties. En omdat het boek - vind ik - de Vlaming weet te schetsen zoals ie is - hoe pijnlijk en onsympathiek ook. -
مترجم خیلی خوب متن رو از هلندی که توش هم متن فرانسوی و آلمانی داشت ترجمه کرده بود.
-
The Sorrow of Belgium is a coming of age story of a young Belgian boy during World War II. Like many stories with adolescent boys, much of the book focuses on Louis' experiences in school, his relationships with his parents and friends and the typical teenage boy's fascination with sex. However the time and place add in the complexity of growing up in a country at war and a country with divided loyalties. I picked up this book because we are traveling to Belgium later this summer and wanted a book that gave some insight to the culture of the area. I was definitely surprised and learned quite a bit about the division of Belgium due to language. Before WWII, French was spoken in the southern part of Belgium and was the language of the nobility and the official language used by much of the government. The Flemish movement arose to rid the country of French. During WWII, some people saw collaboration with the Germans as a method of supporting the Flemish movement. As the main character Louis grows up and lives through the war, he experiences animosity from other Belgians because his family collaborates with the Germans. Although the story is told with much humor, the brutality and devastation of war is still present in the story.
I personally found this story interesting, but not that compelling. What could have been an incredibly strong and moving story was told with too much nonchalance and emphasis on an adolescent boy's obsession with sex. I really wanted to love this story, but felt that there was no strong message when it could have been a very powerful story. Still, good background information about Belgium and the struggles it experienced during the war. -
ترجمه بسیار عالی است و زحمت بسیاری برای پانوشت ها کشیده اند. با تشکر از خانم سامگیس زندی
-
با اینکه مترجم واقعاً برای زیرنویس ها زحمت کشیده ولی نظرم همون 3.5 باقی موند و چون امتیاز نصف نداریم تو انتخاب بین 3و 4 میرسم به 3
-
Louis Seynaeve en diens ode aan de verbeelding.
-
This is one of those in the 1001 Books You Must Read Before You Die list and originally written in Dutch. It is considered one of the masterpieces of Dutch literature.
I plodded through this with zero knowledge about Belgium and its history and I can honestly say I got lost. When I finished it I had one question in my mind: what the hell was this all about? Maybe this would have been the experience of someone from Belgium, with zero knowledge about the Philippines, reading Jose Rizal’s Noli Me Tangere translated into Dutch.
The setting is, of course, Belgium. During the Nazi occupation. Central to the story was Louis who was a mischievous adolescent at the start of the novel (an aunt, who caught him stealing money from her, called him the Sorrow of Belgium). A sort of introduction was written by its translator Arnold J. Pomerans where I got a forewarning about the novel’s “multilayered complexity” and I am sure this is true, it was indeed multilayered and complex that I got lost in the maze. I was supposed to enjoy the dialogues (indeed there are mostly dialogues here) but I found them insipid (with my humble apology to the author, the translator and the whole of Belgium!).
Maybe this was one instance where too much was lost in the translation? -
Bij een magnum opus verwacht ik altijd nogal wat. Er zijn ook weer niet zoveel schrijvers van wie je zo overduidelijk een magnum opus kunt aanwijzen en waar dan ook nauwelijks discussie over is. De Ontdekking van de Hemel, De Avonden, Turks Fruit, Publieke Werken, dat zijn de voorbeelden die me te binnen schieten van een aantal naoorlogse nationale grootheden. Maar is Nooit Meer Slapen een magnum opus of heeft Hermans gewoon te veel extreem goede romans afgeleverd om er één als magnum opus aan te merken (de vraag stellen...)? Ik neem aan dat de magna opera van Grunberg, A.F.Th. ook nog moeten komen? Of zijn dat dan Tirza en Het Schervengericht (allebei nog to read)? Hoe het ook zij, het magnum opus blijft een machtig concept en wordt alleen gebruikt om hét meesterwerk te signaleren onder het ook verder imposante oeuvre van de allergrootste auteurs. Volgens mij bestaat er weinig discussie over of Het Verdriet Van België het belangrijkste werk van Hugo Claus is. Voor mij is het overigens ook de enige titel van hem die ik ken, maar wel één die ik al heel lang heel graag wilde lezen. En steeds voor me uitschoof, zoals dat zo vaak gaat met dikke complexe werken. Het is het ideale boek gebleken zo in de donkere regenachtige dagen die het eind van 2022 markeren.
Voorin mijn exemplaar staat de naam van mijn oom. Een datum in 1985. Gekregen dus, twee jaar na het verschijnen. Hij had het dubbel, zo vertelde hij toen we het een jaar of tien geleden aan de keukentafel over boeken hadden. De volgende keer dat we elkaar zagen had hij het bij zich. We zien elkaar volgende week weer, toevallig is dat een flink aantal maanden geleden. Dit boek wordt zeker een gespreksonderwerp. Het gesticht is Het Verdriet. Vriendschap, de complexe relatie met het thuisfront, met moeder. De kameraadschap, de Apostelen. De bikkel als schrijnend dieptepunt, zowel qua verwerving als waar hij gestopt wordt. Een vriendschap die zo wordt ontmaskerd. Werkelijk prachtig, dit eerste deel van HVVB. Het maakt ook niet uit welke gebeurtenissen echt gebeurd zijn en welke voortkomen uit de getroebleerde geest van Louis.
Van België vraagt het uiterste van mij. Ik hou ervan om hoofdstukken uit te lezen, delen af te sluiten. Als dit tweede deel van zo’n 600 pagina’s dan maar doordendert met alleen af en toe wat sterretjes tussen de paragrafen, dan duizelt het me al gauw. De vele personages en uitweidingen en het bloemrijke taalgebruik maken de eerste paar honderd pagina’s van Van België een leesverschrikking. Na deze worsteling komt echter een slot dat alles weer de moeite waard maakt. De puzzelstukjes vallen zogezegd op hun plaats. Langzaam ontvouwt zich een plot waarin duidelijk wordt dat collaborateurs ook maar gewone mensen zijn. Mensen die zowel tijdens als na de oorlog ook gewoon weer opgaan in hun dagelijkse beslommeringen. Het leven wordt natuurlijk voor een deel bepaald door politiek en foute keuzes kunnen leiden tot een tijdelijke bevoorrechte positie of juist tot een vlucht/gedwongen verhuizing als het tij anders staat. Maar de onderlinge menselijke verhoudingen tussen naasten zijn vele malen bepalender voor het leven van alledag. Dat komt meestal neer op wie gaat er (vreemd) met wie. In dit kader is de ontknapingsscène van Louis met zijn tante Nora misschien wel de mooist beschreven, maar ook één van de meest verontrustende erotische passage die ik ken. Het Verdriet wordt door hoofdpersoon Louis ingezonden voor een essaywedstrijd, van mij mag het die prijs pakken. -
فقط تونستم فصل اندوه رو بخونم، کتابی پیچیده و پر از پرش های روایتی و گفتگوهای درهم و برهم است.
-
I Vitelloni in Fiandra, durante la guerra
Il Belgio è un paese di cui tutto sommato sappiamo poco. Bruxelles, Bruges, le birre e il cioccolato, per quelli della mia età il fatto che arrivasse invariabilmente ultimo a Giochi senza frontiere, ogni tanto il sentore di problemi tra francofoni e fiamminghi, riportati dai quotidiani spesso in chiave quasi folcloristica.
Quanti sanno che è stato il protagonista di una delle più brutali e crudeli pagine del colonialismo europeo in Africa, quella del Congo sotto Leopoldo II? Quanti ancora ricordano che nell’immediato dopoguerra fu una delle mete principali della nostra emigrazione, che grazie a un patto scandaloso garantiva all’Italia una certa quantità di carbone per ogni uomo mandato a lavorare nelle miniere del Pays noir e che portò, tra l’altro, alla tragedia di Marcinelle?
In campo artistico, spesso tendiamo ad attribuire artisti e prodotti belgi agli ingombranti vicini. Così la grande arte fiamminga del XV e XVI secolo riteniamo sia essenzialmente olandese, mentre in genere sono per noi francesi autori come Magritte, Simenon, Yourcenar (belga per ascendenze), come pure alcuni dei più conosciuti fumetti, quali Tintin, Luky Luke, i Puffi.
Tra i grandi intellettuali belgi del secondo dopoguerra va annoverato sicuramente Hugo Claus, autore di poesie, opere teatrali e di una quindicina tra romanzi e novelle, che nel nostro paese è tuttavia conosciuto quasi esclusivamente per quella che è ritenuta la sua opera più importante, La sofferenza del Belgio.
Si tratta di un bildungsroman largamente autobiografico, che narra l’adolescenza e la prima giovinezza di Louis Seynaeve, rampollo di una famiglia della piccola borghesia fiamminga, nel periodo compreso tra la primavera del 1939 e l’immediato dopoguerra.
Incontriamo Louis, undicenne, in un collegio di suore cattoliche, dove vige una rigida e formale disciplina, e in cui nessuna suora, tranne una, sembra avere sentimenti, se non d’amore cristiano, almeno d’affetto per i ragazzi. L’educazione viene impartita a colpi di paura per le punizioni divine, odio per i comunisti atei che vogliono conquistare il mondo e patriottico amore per il cattolico Belgio e il suo re. Louis è un ragazzo tranquillo: per resistere all’asfissiante atmosfera del collegio ha fondato, con alcuni altri ragazzi tra cui l’amico del cuore Vlieghe, il gruppo degli Apostoli, sorta di setta segreta con accenni cattolico-esoterici dotata di propri rituali e codice d’onore. Il gruppo compie piccole ed innocenti trasgressioni al regolamento, tra le quali l’epica visita notturna agli inviolabili appartamenti delle suore per visitare una di esse, Sorella Sint Gerolf, isolata da anni per la sua demenza. Sin da queste prime pagine del libro emerge la fantasia di Louis, che spesso (come ogni ragazzo, del resto) immagina avventure fantastiche e sogna di essere un eroe; non di rado ricorre a bugie per schivare punizioni o millantare la sua conoscenza del mondo. Immagina in particolare il mondo dei Miezers, piccoli esseri che rappresentano il confuso desiderio di Louis di evadere da una realtà che sente come opprimente.
Durante le vacanze di pasqua e poi quelle estive Louis torna a casa, nella cittadina fiamminga di Walle, e così veniamo a conoscere la sua famiglia. Il patriarca dei Seynaeve è Peter, il nonno di Louis, che si è costruito un cospicuo patrimonio con il commercio di articoli per la scuola. Accanito donnaiolo, ha abbandonato la moglie per vivere di fatto con l’anziana amante. Suo figlio Staf è il padre di Louis: ha una tipografia, ma la sua debolezza caratteriale non ne fa un uomo votato agli affari, che infatti vanno piuttosto male, tanto che il padre lo disprezza sottilmente ed è costretto a soccorrerlo finanziariamente. La madre di Louis, Constance Bossuyt, è una donna piacente e dotata di una sua peculiare energia, anche se molto attenta alle apparenze, frivola e pettegola. La nonna materna di Louis, Meerke, è vedova, e vive a Bestegem, un’altra cittadina fiamminga, dove Louis va a passare parte delle vacanze estive del 1939. Completano il parentado una serie di zie e zii di Louis, sposati e no. Staf Seynaeve è un fervente, anche se innocuo, nazionalista fiammingo: negli anni ‘30 infatti nelle Fiandre Belghe si svilupparono movimenti di stampo fascista o filonazista che rivendicavano la secessione da uno stato considerato filo-francese e la riunificazione con le Fiandre olandesi e francesi, ovvero l’unione con il Reich tedesco in nome del comune germanesimo. Anche nonno Peter è nazionalista, ma, al contrario di Staf, sta molto attento che queste simpatie non danneggino i suoi affari. Affiora anche, nella famiglia (così come del resto negli insegnamenti delle suore) un deciso antisemitismo, cosicché uno dei grandi scandali familiari è il fatto che zia Bérénice, sorella della madre di Louis, abbia sposato un ebreo bulgaro.
Gli eventi incalzano, e all’iniziale ottimismo, condito da una diffusa ammirazione per Hitler soprattutto, come detto, tra i nazionalisti fiamminghi e nella famiglia di Louis, fa seguito, dopo la rapida vittoria dei tedeschi in Polonia, la coscienza che la guerra toccherà direttamente il Belgio: il collegio viene chiuso per precauzione e Louis ritorna a Walle dai genitori. Quando iniziano le ostilità sul fronte occidentale, nella primavera del 1940, il Belgio viene invaso e crolla in pochi giorni: Walle, non lontana dal confine, viene occupata inizialmente dai francesi e il povero Staf è costretto a darsi alla macchia per non essere arrestato in quanto filotedesco. Presto però anche la Francia crolla e a Walle arrivano i tedeschi.
Louis intanto ha iniziato a frequentare il locale ginnasio, e tra i suoi nuovi insegnanti particolarmente importante è la figura di Evariste de Launey, che gli alunni chiamano La selce, un gesuita che cerca, attraverso l’amore per la letteratura e la cultura classica, di risvegliare il senso critico del ragazzo e di fargli comprendere la brutalità dell’occupazione tedesca.
La madre di Louis intanto ha iniziato a lavorare come segretaria in una locale fabbrica di armamenti; diviene l’amante del direttore generale potendo, grazie a ciò, influire sulle deportazioni dei lavoratori in Germania. Ancora una volta Staf dimostra la sua inadeguatezza, fingendo di non sapere come stanno realmente le cose ed accettando supinamente il tradimento della moglie. Louis, attratto dallo spirito organizzativo e vincente dei tedeschi, entra nell’equivalente fiammingo della Hitlerjugend, andando per questo anche a passare un periodo presso una famiglia del Mecklemburgo; suo nonno, però, temendo di perdere le commesse che gli vengono dalle scuole cattoliche, costringe il ragazzo a lasciare l’organizzazione. È anche il periodo dell’iniziazione sessuale di Louis, nonché di quella letteraria: in uno scantinato di Bruxelles egli infatti trova una intera biblioteca di autori proibiti dal nazismo, ed inizia a leggerli avidamente.
Nel frattempo giungono voci sulle sconfitte dei tedeschi in URSS, e iniziano ad essere attive le prime organizzazioni della resistenza: lo scenario si fa sempre più cupo, con uccisioni e deportazioni: anche La selce, che aveva aderito alla resistenza, sparisce nel nulla.
Mentre i bombardamenti alleati si fanno sempre più frequenti ed intensi, la madre di Louis perde le sue altolocate protezioni, sinché, dopo lo sbarco in Normandia e l’avanzata alleata in Francia, i tedeschi se ne vanno ed inizia un periodo confuso e di ristrettezze, durante il quale il padre di Louis viene arrestato come collaborazionista e anche altri parenti hanno dei seri problemi. Louis inizia a scrivere una sorta di racconto autobiografico che, nel clima dell’immediato dopoguerra, tra occupanti americani e primi tentativi di rinascita civile, viene accettato per la pubblicazione da una prestigiosa rivista letteraria. Questo racconto, intitolato La sofferenza, è la prima parte del libro che abbiamo letto.
Questa, in larghissima sintesi, la trama del romanzo, che pur essendo centrato sulla figura del giovane Louis Seynaeve (che in buona misura rappresenta l’alter ego dell’autore) è però un romanzo corale - come si può desumere anche dalla lunghezza, oltre 650 pagine - formato per cerchi concentrici sempre più ampi, coinvolgendo la sua famiglia, i parenti paterni e materni, gli amici ed i compagni di scuola, gli abitanti di Walle e Bestegem, le Fiandre e il Belgio, l’Europa in guerra. E proprio questa è secondo me la grande capacità narrativa di Claus: quella di spiegarci un’epoca drammatica e un popolo attraverso una serie di piccole storie individuali, tenute insieme dallo sguardo sognante e contraddittorio di Louis, segnate dalla grande Storia in cui si trovano ad essere immerse. Per quello che ci narra, per il progetto narrativo che lo caratterizza è un romanzo che oserei dire ottocentesco, nel senso che affonda le sue radici nella grande tradizione realistica del XIX secolo; per come questo progetto ci viene narrato, il romanzo è invece pienamente immerso nel novecento, e fa tesoro delle modalità espressive che hanno caratterizzato la letteratura del XX secolo.
Analizzando questo ultimo aspetto, deve essere notata innanzitutto la struttura del romanzo, che è composta da due parti distinte: la prima, intitolata La sofferenza, è suddivisa in 27 capitoli e ci accompagna durante i giorni di Louis in collegio, sino alla primavera del 1940; la seconda, più ampia, si intitola Del Belgio e non è suddivisa in capitoli numerati. Lo stile di scrittura non cambia sostanzialmente, anche se si fanno più rari i passaggi dalla narrazione in terza persona a momenti in cui, senza soluzione di continuità, è direttamente Louis a pensare, o a sognare, in prima persona, ed anche se procedendo verso la fine del libro l’autore aumenta sensibilmente l’impiego di serrati dialoghi diretti. Il motivo di questa strana struttura narrativa ci viene peraltro svelato alla fine del libro, quando come detto scopriamo che Louis sta pubblicando il suo primo libro, che si intitola proprio La sofferenza: che sia proprio ciò che abbiamo letto è testimoniato dal fatto che la prima parte termina con la parola Fine e una data, Novembre 1947. Tutto ciò che viene dopo quindi prepara la narrazione di ciò che viene prima: la prima parte è ufficialmente narrata da Louis, mentre la seconda parte è da lui ufficialmente vissuta, e ci si trova così di fronte ad una sorta di paradosso narrativo. La scissione del titolo tra le due parti si può attribuire al fatto che mentre la prima parte del romanzo ci narra essenzialmente la sofferenza del giovane Louis, nella seconda parte entrano in scena drammaticamente i destini di un’intera nazione. È però soprattutto da rilevare la maestria narrativa di Claus, capace di alternare una prosa lucida e precisa, che spesso si carica di una chirurgica ironia, a momenti di monologo interiore ed onirico nei quali ci si immerge nella psicologia del giovane Louis, a una prosa colloquiale non priva di trivialità ed oscenità che esplodono improvvise come fuochi artificiali e che sorprendono non poco il lettore. Tutto ciò rende la lettura estremamente piacevole e succosa.
Sicuramente, tuttavia, la forza del romanzo sta nel suo contenuto, nella critica feroce che è in grado di consegnarci sull’atteggiamento assunto dalla popolazione fiamminga, o almeno dalla classe sociale cui appartiene Louis, rispetto al dramma storico che stava vivendo.
La descrizione e le storie dei componenti delle famiglie Seynaeve e Bossuyt, ma anche di molti altri dei personaggi di contorno, è spietata: piccoli borghesi provinciali, boriosi o dimessi, attenti esclusivamente ai propri interessi, molto spesso inadeguati anche rispetto al loro perseguimento, riescono proprio grazie a questa inadeguatezza a galleggiare in ogni situazione, non prendendo mai una posizione conseguente, essendo costituzionalmente incapaci di prenderla. Vivono nell’ipocrisia delle convenzioni sociali, professandosi buoni cattolici ma avendo quasi tutti pesanti scheletri morali ed etici negli armadi della loro coscienza. Claus tuttavia ci descrive questo mondo non facendo uso di maschere deformate alla Ensor, ma attraverso l’umanità di un ragazzo, che non può che guardare ai suoi parenti ed amici con affetto e bonomia. Ne esce un quadro che potrebbe, anche per il tono come detto spesso ironico del narratore, essere paragonato a quello del felliniano I vitelloni: i protagonisti agiscono però in un contesto molto più drammatico di quello della provincia italiana degli anni ‘50; il contrasto tra questo contesto e le personalità dei personaggi rende questi ultimi ancora più inadeguati.
Alla fine lo sguardo dell’autore si protende verso il dopo, ed anche in questo caso non vengono fatti sconti: le pagine finali, con il fatuo colloquio tra gli intellettuali che si intrattengono a cena con il giovane autore sono un piccolo capolavoro, che ci fa capire come sarebbe andata. ”Si vedrà. si vedrà. Malgrado tutto”, sono le parole che chiudono il libro. Claus, che scrive il romanzo nei primi anni ‘80, aveva purtroppo già visto. -
Ik heb de miezers ook gezien, maar dan in Zwitserland. Het leek wel alsof ze mijn lichaam verlieten. Heel knap boek natuurlijk. Er zit ontzettend veel in. Iets beter leesbaar dan de Kapellekensbaan, wat mij betreft.
P59. Nog niet zo lang geleden dacht hij (en Vlieghe en Dondeyne geloofden het ook) dat moeders pijn in hun buik kregen, de weeën en dan snel naar de wc waggelden, hurkten, kakten, da de drol meteen door buurvrouwen uit het water werd gehaald voor hij kon smelten, en op het zeil van de keukentafel werd gelegd, waar hij door teder tegen elkaar koutende ouders tot een kind werd geboetseerd, waarop door intens gebed opgeroepen, vanuit het raam of de schoorsteen een wind begon te waaien die neerstreek over de bruine klei, de adem van God die leven blies in de stront die kleuren kreeg en als rubber begon te plooien en zich uit te rekken, en dat brulde naar zijn mama om zijn eerste papfles.
Hoe lang is deze zin??
495. Voor ons is dat raar, dat zij als een man achter hun leiders staan. Het is een groot land, daardoor denken zij ook groot. Wij, Belgen of Vlamingen een klein volk zijnde, kunnen niet anders dan in kleine termen denken omdat we niet meetellen en elk moment met borstel en blik kunnen weggevaagd worden. Vandaar dat we de wereldproblemen met meer dan een korreltje zout nemen. Maar dat zout vreet natuurlijk aan onze visie.
662. Wie geht es Ihren Sohn? Vraagt hij. Der Louis. Mein Sohn? Never mind, zegt Mama. -
Ik had al veel van dit boek gehoord, maar na het bekijken van een geweldige passage van Jan Decleir (the goat) in Winteruur waar hij een stuk uit ‘Het verdriet’ opdraagt aan Zijn goede vriend Marc Van Eeghem (also the goat) was ik helemaal verkocht.
Ik vond het een mooi verhaal over een opgroeiende Louis voor en tijdens de tweede wereldoorlog in België, waarbij je veel persoonlijke en politiek meningen te lezen krijgt en wel echt een idee krijgt van hoe ze het in de kleine Vlaamse dorpen beleefd hadden. Het was zeer leuk geschreven met veel dialect en andere talen zoals het Frans (waar de vader niet zo blijf mee zou zijn) en het Duits.
Van het tweede deel ‘Van België’, heb ik het meeste genoten om te lezen, maar hier ben ik ook wel zeer vaak mijn draad kwijt geweest. De hoofdstukken springen nogal snel naar en door elkaar en zijn niet chronologisch waardoor ik soms niet goed kon volgen. Ik denk om het helemaal te appreciëren dat het nog eens gelezen gaat moeten worden (en dan misschien nog eens.)
Hoe de twee delen aan elkaar verbonden zijn is geweldig. Hugo, I will be back. -
In some ways autobiographical (if you read a bit about the life of the author), the book tells us about the life of a boy from a small town in Flanders (Dutch speaking part of Belgium). At some point we observe real events, sometimes we're immersed in fantasies and dreams of a boy who grows up rapidly during very difficult years of his homeland: just before the Second World War, during the German occupation, and in the first post-war years.
The author plays with the language, transmits through different languages and dialects, which his personages are using, the characters of those people and the motivation of their actions. The language in general is a very important hero of this book. The translator in Ukrainian skillfully emphasized it, using, in particular, various dialects of Ukrainian.
The Flemish suffer from the harassment of the Francophones, Dutch speakers are feeling in their own country as a people of the second sort, and this is one of the factors why there was such a high degree of collaboration with the Nazis during the war (this situation is very interesting for Ukrainians, I think, because it coincides quite completely with the situation of Ukrainians in the interwar Poland and explains the motivation of the Ukrainians towards, respectively, the Germans and the Poles in the days of the occupation).
The transformation of an exalted boy, brought up in a strict Catholic school, into a member of the Flemish Hitler Youth, is accompanied by a parallel description of his father's "careful collaboration" and his mother's love affair with the Nazi occupation administration officer.
"Decent people and good Catholics" are drawn with the small, imperceptible steps into cooperation with the Nazis, walking the path of conformism.
And after the victory of the Allies, when the German occupation contingent is replaced by Americans, the Flemish are adapting once again, adjusting, just for the appearance, to the ideals of the new 'masters of life' - and arranging witch hunt for their personal enemies (although many of the persecutors committed the same sins as the persecuted for collaborating with the Nazis).
The culmination of this sad theater of the absurd is an attempt by a former member of the Hitler Youth to impose himself as a Jew during the submission of a manuscript to a contest of short stories depicting suffering of Belgian people in the war years.
So the novel leaves an aftertaste, which fully corresponds to its name. -
Monumentaal werk van ongeziene schoonheid. Nooit las ik een werk dat de Vlaamse identiteit zo heeft kunnen vatten. Claus toont een inzicht in de menselijke psyche die onlosmakelijk verband houdt met de historische, sociologische, culturele en politieke omstandigheden waarin die mens opgroeit.
Dat zo veel lezers afhaken of meewarig doen over dit lijvige boek is echter begrijpelijk. Het veronderstelt een zekere kennis van bovenverelde omstandigheden, waarmee de meeste niet-Nederlandstaligen al gauw een achterstand hebben opgelopen. Daar komt nog bij dat het Vlaamse taalgebruik en de mogelijk verwarrende mengeling van werkelijkheid en fantasie niet zorgen voor een eenvoudige leeservaring.
Ik ben volledig overrompeld door dit boek. Geweldig. -
I am not sure how to rate a book I stopped reading. Sorrow of Belgium was beautifully written, had a marvelously shifting point of view and the topic is very interesting to me, but it just more than I could handle somehow and when it was due back at the library the second time, I didn't re-renew it. I think it is a winter book or maybe a vacation book - definitely not a in-competition-with-spring-gardening-and hiking-and-biking-and-visitors book.
-
Zeer mooi geschreven. De spelletjes met taal, de frivoliteit van de dichtkunst, het geduld waarmee Claus alles gedetailleerd beschrijft maken het boek fijn om te lezen. Historisch gezien ook een interessante context.
-
Deze review is meer een rant dan een deftige review. Maar dat is niet mijn fout, dit boek is gewoon zodanig matig dat ik er oprecht gefrustreerd van wordt. En ik word niet snel gefrustreerd, integendeel, ik ben over het algemeen een heel rustig persoon, ik word enkel en alleen gefrustreerd van slechte of matige boeken.
Het eerste deel (Het Verdriet), was redelijk goed. Niets mis mee, afgezien van het feit dat er geopteerd werd voor een ietwat verwarrend vertelperspectief dat constant uit het niets van derde naar eerste persoon wisselde, van Caesar naar normaal, was er niks mis mee. De hoofdstukken brachten de nodige structuur, het verhaal was niets speciaals, alles was oké.
Hoe langer het tweede deel (Van België) verderging, hoe meer ik het gevoel kreeg dat het onnodig was. Het hoogtepunt kwam er gisterenavond, toen ik na een stuk of 100 pagina's die dag begon te denken aan alles uit het tweede deel van het boek waarover ik kon klagen.
Het ontbreekt aan elke structuur, afgezien van het feit dat de gebeurtenissen chronologisch verteld worden, wat er op z'n minst al voor zorgt dat we geen 'The Father' - achtige toestanden krijgen waar de scènes gewoon door elkaar gegooid worden (hoewel er daar een betekenis achter zit).
De personages zijn saai en het kon mij oprecht niks schelen wat er met hen gebeurde.
Een groot deel van het tweede deel bestond uit dialogen die niks toevoegden aan het verhaal. Wanneer er dan toch iets toegevoegd wordt aan het verhaal heeft dat als gevolg dat het me werkelijk niets kan schelen, ik was simpelweg niet geïnvesteerd in wat er gebeurde, net omdat er amper iets belangrijks gebeurde.
Het was langdradig.
Ik wist nooit exact waar ik zat qua tijd.
Niets leek mij van belang. Het feit dat dit dan nog bestaat uit pakweg vier - vijfhonderd pagina's aan alinea's van elkaar gescheiden door witruimten, maakt het er niet beter op.
Het gebrek aan verdeling in hoofdstukken toont dat er geen duidelijke structuur is die alles samenhoudt. We hebben het hier over een aaneenschakeling van onbelangrijke gebeurtenissen waar ik nooit ofte nimmer een interesse voor kon opwekken.
Ik kon absoluut niets, rien de rien uit dit boek halen.
Er mist iets. Vooral in het tweede deel dan toch, het eerste deel was ça va.
Het is alleszins een deftige beschrijving van een willekeurige Vlaamse familie voor, tijdens, en ietsje na de tweede wereldoorlog. Hoewel ik geklaagd heb over die dialogen eerder, zitten ze alleszins boordevol - nutteloze - details die verder meewerken aan die beschrijving, die heel uitvoerige beeldvorming van de gemiddelde Vlaamse familie in die tijd. Gedetailleerd en uitvoerig is het gevormde beeld zeker, maar dat brengt geen leven in de brouwerij die dit boek is. Meer nog, als men dit boek dan toch wilt zien als een brouwerij, dan is het er één die bier produceert dat meer en meer naar pis begint te smaken, tot men zich afvraagt wat het nut nog allemaal is, net wanneer de brouwerij sluit.
Ik ben ervan overtuigd dat Claus meer te bieden heeft dan dit boek dat zo matig is dat het mij frustreert, doet verlangen naar iéts dat ik eruit kan pikken om te zeggen 'Gelukkig is dit het nog waard.'
Als je mij vraagt of ik spijt heb van het lezen van dit boek, dan is mijn antwoord: 'Oui, je regrette beaucoup!' -
“Schrijven, dat is de wat chiquere vorm van liegen.” (Hugo Claus)
Een mens komt wat tegen als hij in zijn ‘archieven’ gaat snuisteren. Deze recensie van ‘Het verdriet van België’ bij voorbeeld, kort na het verschijnen ervan gepubliceerd in ‘De Beiaard’, een Zuid-Oost-Vlaamse weekkrant (11.06.1983). En De Zwijger gaf er ‘hors concours’ een prijs voor, een door Claus en Jan Vanriet gesigneerd exemplaar van ‘Het teken van de hamster’. (Pour la petite histoire: de eigenaar van ‘De Beiaard’ kwam een aantal jaren geleden gewelddadig aan zijn einde: slachtoffer van een passionele moord.) Maar passons. Die recensie is hier en daar gedateerd, en dat pseudoniem van mij (G.R. Wilhelmus) was natuurlijk een beetje belachelijk, maar afgezien daarvan heb ik mijn schrijfsel, zoveel jaar na datum, met plezier herlezen.
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
Hét literair evenement van 1983, dat zal stilaan bekend zijn, is ongetwijfeld 'Het verdriet van België' van Hugo Claus. Walter van den Broeck en kompanen ten spijt, stelt Claus moeiteloos alles wat de laatste jaren op literair gebied gepresteerd werd in de schaduw. En tegelijk wordt alle gejeremieer over de tegenwoordige letterkundige armoede voor een flink stuk gerelativeerd.
Even duidelijk stellen dat het hier niet de bedoeling is, kan zijn, nogmaals een samenvatting te brengen van dit magistrale epos van bijna 800 bladzijden: enerzijds is het volstrekt ondoenbaar een dergelijk complex verhaal met al zijn intriges en nevenintriges samen te prangen in een paar kolommen, anderzijds is het publiek sinds het verschijnen van het boek letterlijk overspoeld met recensies en interviews met de Schepper. Telkens een ideale gelegenheid voor Claus om lucht te geven aan zijn antiklerikalisme (zijn ‘nonnentrauma’) en uitgebreid de obligate vergelijkingen met 'De Kapellekensbaan' van L.P. Boon te weerleggen.
Eén zaak is duidelijk: het spel van de publiciteitscampagne werd uitmuntend gespeeld. Zo bracht De Zwijger al in april 1982 een voorpublicatie van Het verdriet, kregen alle boekhandels posters met de kop van Claus toegestuurd en was er geen tijdschrift dat zich niet gewillig voor de kar van de uitgeverij liet spannen. Al die poeha heeft duidelijk zijn effect niet gemist: een eerste oplage van niet minder dan 30.000 exemplaren was in minder dan een maand uitverkocht. Uitgeverij De Bezige Bij kan dan ook tevreden zijn. Het ziet er immers naar uit dat het succes dat DBB had met de publicatie van 'De aanslag' van Harry Mulisch (150.000 exemplaren verkocht in nauwelijks zes maand) op zijn minst geëvenaard zal worden door Claus. Crisis, zei u? Terloops even vermelden dat Mulisch anderhalf jaar geleden in Knack nog gedoodverfd werd als “tweederangsschrijver”, wat toch meteen een schril licht werpt op de waarde van alle literaire kritiek. Het zij zo.
Het boek, dus. De twee delen van Het verdriet van België overspannen grosso modo de periode van 1939 tot 1947: aanloop tot de oorlog, bezetting en collaboratie, naoorlogse repressie. U ziet het al: het gaat hier zowat over dezelfde periode die Maurice De Wilde ons week na week voorgeschilderd heeft in De Nieuwe Orde. De manier waarop Claus dat stuk geschiedenis uitbeeldt is echter totaal anders. Geen minutieuze aaneenschakeling van bloedernstige feiten, maar een veel “volksere” benadering van de gebeurtenissen. In feite is de oorlog niet meer dan de achtergrond waartegen Claus zijn personages laat evolueren. Een goeie keuze overigens, want oorlogsomstandigheden verhevigen nu eenmaal de zielenroerselen, angst doet intenser leven, relationele tegenstellingen komen heftiger tot uiting. Het is trouwens bepaald markant dat de beste Nederlandse literatuur haar inspiratie vond in de tweede wereldoorlog, getuige 'De donkere kamer van Damokles' en 'Herinneringen van een engelbewaarder' van W.F. Hermans, 'De godenjaren' van Adriaan Venema en het reeds vermelde 'De aanslag' van Mulisch. Wat meteen een verklaring kan inhouden voor de kneuterige en narcistische schrijvelarij van de jongste generatie: gebrek aan diepdoorvoelde emoties levert oppervlakkige literatuur op.
Het milieu dat Claus beschrijft is dat van de kleine bourgeoisie in Kortrijk, in het boek Walle genoemd (in de voorpublicatie – cf. De Zwijger – was er nog sprake van het minder enigmatische Walrijk). Hoofdpersonage is het elfjarige jongetjes Louis, zoon van de collaborerende drukker Staf Seynaeve. Louis brengt zijn jeugdjaren door in “het gesticht”, een afgesloten en broeierig wereldje dat hoofdzakelijk gekenmerkt wordt door eenzaamheid, jongensachtige bravoure, leugenachtige informatie, latente seksualiteit. De beschrijving van deze jeugdherinneringen vinden we terug in het eerste deel van het boek, dat duidelijk een afgerond geheel vormt (cf. de vermelding “einde” en “november 1947”). Achteraf blijkt dat “Het verdriet” eigenlijk een novelle is die Louis schreef voor een wedstrijd in een krant. Terloops even opmerken dat in dit deel een zekere zuster Sint Gerolf ten tonele wordt gevoerd die vroeger reeds prachtig werd beschreven door Claus in het korte maar uiterst krachtige verhaal 'De verzoeking' (1981), dat onlangs bewerkt werd tot luisterspel. De rol van de schijnbaar demente non, behept met een demonisch mysticisme, werd erin vertolkt door Dora Vander Groen.
Centraal thema in het boek is ongetwijfeld het communicatieprobleem. Voortdurend wordt Louis geconfronteerd met leugens, halve waarheden, verdraaiingen van de feiten. Als zijn moeder opnieuw zwanger is, vertelt zijn vader hem bv. dat ze van de trap gevallen is. “Hoe hoog was die trap dan, Louis?”, “En heeft ze haar eigen zeer gedaan?” vragen de zusters hem dan, tot algehele hilariteit. Van de weeromstuit gaat Louis hetzelfde wapen gebruiken. Hij verzint verhalen alsof het gedrukt staat. Louis wordt uiteindelijk ook schrijver, “dat is de wat chiquere vorm van liegen” (Claus).
Literair-technisch heeft Claus die verzinsels van Louis prachtig ingebouwd in het eigenlijke relaas van zijn verhaal. Voortdurend zijn er shifts van realiteit naar dromerij, een handig aangewend procedé om zowel van de extreme feiten (de oorlog, de wereld van de volwassenen) als van wat er zich in het hoofd van het kind afspeelt, een beeld te scheppen. In het tweede deel van het boek, “Van België”, worden de krachtlijnen uit het eerste deel logisch doorgetrokken. “De tijden zijn slecht, zegt de radio, zeggen de gazetten. Nee het verbetert er niet op, contrarie” (p. 291). Waarna een stoet van personages het relaas van de gebeurtenissen brengt. Telkens gaat het om “hun” waarheid, evenzovele getuigenissen van (verwrongen) informatie. Het resultaat is een realistisch beeld van de verwarring die toen hoogtij vierde.
Het zal duidelijk zijn dat de taal die Claus zijn personages laat hanteren geen hoogbeschaafd Nederlands is, wel een soort Vlaams, een samenkoeksel van dialecten. Hier en daar hoort men wel bezwaar maken tegen dit Clausiaanse taaltje. Ten onrechte, m.i.: het verleent het boek een zeldzame authenticiteit. Het is het ideaal vehikel voor de tragikomische dialogen, waarin Claus andermaal bewijst de onovertroffen meester te zijn. En zo zijn we weer bij ons uitgangspunt beland: Het verdriet van België valt niet te herleiden tot een paar bladzijden commentaar. Het is een boek dat niet besproken moet worden, maar gelezen. Een zeldzaam compliment.
G.R. WILHELMUS (11.06.1983) -
Vlaanderen, vlak voor WO II. Het is de tijd dat de kerk alles bepaalde en Louis Seynaeve zit dan ook op kostschool bij de nonnen. Hij vertelt dit verhaal maar heeft zoveel fantasie (als vlucht voor de onderdrukking?) dat hij geen betrouwbare verteller is. Wat ook niet helpt, is dat de nonnen en zijn familie hem vaak maar wat wijsmaken, bijvoorbeeld over baby's. Hoe dan ook, Louis heeft een vriendengroep (de Apostelen) en speelt soms ook met andere kinderen zoals Rebecca en haar broer Tepje die uit de Balkan komen. Bovendien heeft Louis van beide kanten een kleurrijke familie.
Genre: We volgen hoe Louis opgroeit in de aanloop naar de oorlog en de bezetting zelf. Daarom is het zowel coming of age als een historische roman.
Diepgang: Het is een boek met meerdere lagen: het verhaal van Louis, het verhaal van België tijdens WOII en de (collaborende) rol van Louis' familie daarin.
De structuur: het boek bestaat uit twee delen: het verdriet + van België. Het boek bevat verschillende gebeurtenissen (zeg maar gerust losse flarden) en is dus geen spannend verhaal wat ergens naartoe gaat. Ik geloof ook niet dat er een echt plot in zit.
Personages: de personages zijn kleurrijk. HC laat ze allemaal ongegeneerd van hun slechte kant zien. De hoofdpersoon Louis is bijdehand en regelmatig een nare jongen. Zo doet hij zijn 'vriend' Vlieghe echt iets naars aan.
Aantekeningen familie:
- Armand Bossuyt is de broer van Louis' moeder. Hij is een alcoholist en houdt duiven. Hij houdt van Madame Laura. Violet is de zus van moeder. Zij kan geen man vinden. Berenice is ook een zus van moeder. Zij is getrouwd met een joodse man.
- Robert en Florent zijn de broers van vader. Mona, Nora en Helène zijn de zussen van vader. -
Een uit het rijtje boeken 'dat je gelezen moet hebben' vond ik. Op basis van de beschrijving had ik vrij hoge verwachtingen, maar ik geloof niet dat het helemaal aan mij besteed is. Werkelijkheid en fantasie lopen nogal eens door elkaar heen wat niet altijd goed te volgen was. De schrijfstijl/leesbaarheid vond ik wisselend, het ene moment kon ik er met moeite doorheen komen en op andere momenten las het juist gemakkelijk en was het ook erg vermakelijk. Dit laatste was vooral bij gesprekken tussen de verschillende personages. Het Vlaamse taalgebruik was soms ook wel een beetje wennen, al was dat over het algemeen wel te volgen. Al met al voldeed het niet aan de verwachtingen en is het voor mij geen aanrader.
-
EIN-DE-LIJK uit... meest genoten van de heerlijke familieconversaties en dat bijna alles zich afspeelt in de contreien van Walle; de toch wel zware schrijfstijl bij momenten, en het vaak van de hak op de tak springen maakt dat je dit boek niet gezwind kan lezen🙈. Maar al bij al begrijp ik dat dit een klassieker is geworden!
-
It was very interesting how the main character grew up through the book. Also his story with his friend was really heartbreaking and emotional.
-
Uit dit boek kan ik eindeloos quoten. Wat te denken van onderstaande alinea:
'De Atlantikwal,' zei apotheker Paelinck, 'daar zitten serieuze gaten in. En dat komt, ge weet dat ik mijn woorden wik en weeg, omdat de Duitsers zo stom zijn geweest om er Hollanders aan het werk te zetten. Ik ben voor Groot Dietsland, dat is bekend, maar die Hollanders erbij, dat is een grove vergissing. Redeneer eens. Een Hollander is eerst en vooral een commercant, dus dat wil zeggen dat vanaf de meestergast tot de simpelste metselaar iedereen op het materiaal verdient. Bijvoorbeeld, op een bunker die een dekkingsdikte van twee meter moet hebben brengen ze een aantal centimeters minder aan, op heel de breedte van de Atlantikwal gaan zo veel guldens in de Hollander zijn binnenzak. Ze verdienen op het beton, op het staal, op de schroeven, op de planken. De Duitsers die daar zitten zijn stekeblind, want de meesten zijn daar in Genesungsurlaub of het zijn zulke beginnelingen dat zij als zij landmijnen moeten leggen over hun eigen voeten struikelen en over een draad en de lucht ingaan.'
Bovenstaande spreekt mij als Ollander natuurlijk bijzonder aan, maar het boek staat tjokvol hilarisch fraais. Zo klaagt Tante Nora tegen Louis, het hoofdrolspelertje, en zijn moeder als zij bij haar langskomen met een nieuwe lading leesvoer:'Constance, gij zijt vermagerd! Ik spaar het eten uit mijn mond voor onze Nicole en ik blijf maar vervetten, ik kan in niet een zomerkleedje meer. Louis, ge hebt mij wat gelapt met uw laatste lading boeken. Over boerenopstanden in 't jaar Zeventienhonderd. En dat andere, van die vent die verandert in een kever. Hij wordt wakker, Constance, en hij heeft sprietels lijk een kever. Ge kunt u aan alles verwachten de dag van vandaag, maar dat is toch meer voor onnozele kinderen.
Uit de aanhalingen blijkt duidelijk dat Hugo Claus de belevenissen van Louis en zijn uitgebreide familie ten tijde van de WOII, niet in Algemeen Beschaafd Nederlands heeft opgeschreven, maar wat er - hoop ik - ook uit blijkt, is hoe de tekst van het papier in je hart spat. Nee, Louis is geen lief knulletje dat je direct in je hart sluit, en dat geldt voor veel van de personages, maar door de wijze waarop Hugo Claus ze heeft opgetekend gebeurt dat alsnog. Heerlijk, heerlijk boek dat zich er prima voor leent om er heel lang, alinea voor alinea, van te genieten. Want zeg nu zelf, dit soort alinea's lees je toch niet maar één keer als je ze tegenkomt?Toen hij naar huis liep trachtten brandweerlieden bij de Leie met stokken en haken een bultige zak aan de kant te krijgen. Het was een dode soldaat met een romige bol vol rode gaten als gezicht. De opgeblazen handen zonder vingers peddelden. Rond zijn uitzinnig gezwollen buik was een touw gewikkeld. Volgens een postbode (die zijn avondronde aan het vergeten was) betrof het hier een deserteur die zo bang was geweest en voor de Duitsers en voor zijn Belgische oversten dat hij zelfmoord had gepleegd. 'Want kijk naar dat koord! Hij heeft dat koord eerst rond zijn eigen gewikkeld met een stuk beton eraan, en dan zijn twee polsen vastgebonden omdat hij benauwd was dat het koord los zou scheuren van die beton en dat hij dan toch zou beginnen zwemmen voor zijn leven en dat wilde hij zijn eigen beletten. Ge moet zot zijn van benauwdheid om zoiets te doen. Maar als ge 't doet kunt ge 't beter volgens een methode doen.'
-
READ IN DUTCH
Bij Nederlands is Het verdriet van België van Hugo Claus een van die boeken van het hoogste niveau. Verschillende mensen zijn al op de hoogte van mijn wil een goede lijst voort te brengen en dat ik daarom dus dit boek gekozen heb. Maar er is meer, ik wilde ook graag een Vlaams boek op mijn lijst zetten, omdat anders het evenwicht Nederland/België wel heel erg verstoord was.
Wij zien in Het verdriet van België de ontwikkeling van Louis Seynaeve in Walle, België (of beter: Vlaanderen) gedurende de jaren vlak voor tot vlak na de tweede wereldoorlog. Het verhaal begint wanneer Louis op elfjarige leeftijd in het 'Gesticht'. Na het uitbreken van de tweede wereldoorlog speelt dit een belangrijke rol in het verhaal. Geen heldendaden, maar een gewoon leven.
Een behoorlijk dikke pil, dit boek van 750 pagina's. Het eerste dat opvalt, behalve de omvang, is het Vlaams. Ik lees niet zovaak Vlaamse boeken, en ik vind dat altijd wel grappig om zo de verschillen tussen het Nederlands en het Vlaams te zien. Moeite het te volgen heb ik eigenlijk niet, want ook ik ben opgegroeid met KetNet en Belgische zwemles. Sommigen mensen schrijven dat het taalgebruik en de zinsopbouw soms lastig is, maar dit heb ik niet zo ervaren. Ik vond het best lekker lezen. In het begin duurde het even voor ik in het verhaal zat, maar later ging het toch op een redelijk tempo. Het eerste deel van het verhaal, is een verhaal in een verhaal, en je merkt het ook een beetje aan de stijl van dit eerste deel. Het tweede deel gaat over de tweede wereld oorlog en hierna. Hier lopen meer verhaallijnen door elkaar. Ik vond het verhaal redelijk, niet fantastisch zoals sommigen, niet dramatisch slecht zoals sommige anderen. Soms was het een beetje langdradig, een paar dingen vond ik erg vreemd, maar over het algemeen was het een redelijk boek. Ik zal dan ook gaan voor 3 sterren. Dat vind ik wel verdiend... -
Mijn beoordeling van deze kanjer is eerder een 3.5 : een 4 voor het eerste deel, over een opgroeiende jongen in een kostschool bij de nonnen vlak voor WOII, en een 3 voor de rest van het boek, dat over de tijden (in de familie, in de dorpen bij (groot)ouders) tijdens en net na WOII handelt. De reden hiervoor is eerder stilistisch : het eerste deel is een verhaal dat goed geschreven wordt en waar de lezer perfect kan volgen, maar in het tweede deel is het dikwijls moeilijk volgen, met sprongen van het ene familielid naar het andere, van feiten naar dromen, etc.
Het Verdriet van België wordt dan wel beschouwd als Claus´ meesterwerk, ik persoonlijk heb meer genoten van andere boeken (vb. De Geruchten) die m.i. ook een perfect beeld geven van het leven in Vlaanderen.
Mocht HVVB minder pagina´s tellen, zou het een ideaal boek zijn om het Vlaanderen van ca. WOII te begrijpen, maar ik vrees dat velen vroegtijdig afhaken in dit boek van ruim 700p. Zeker buitenlanders die niet vertrouwd zijn met onze "eigenheid" : mijn Spaanse man las eerder de Spaanse vertaling - helaas niet de beste - van HVVB en zei dat iemand anders (Spanjaard zonder in-sight kennis van België) waarschijnlijk zou denken dat we allemaal gek zijn! -
Een ideaal boek voor het slapen gaan. Na 10 pagina's ben je zo uitgeput dat je wel moet gaan slapen.
Ik begrijp niet helemaal waarom dit een meesterwerk wordt genoemd. Is het de beklemmendheid? Ik weet het niet.
Het boek bestaat uit 2 delen, waarin Louis de hoofdpersoon is. Doelloze jongen die alles laat gebeuren. Het eerste deel speelt zich op Louis kostschool, een deprimerend gebeurd met bijbehorend gebouw en nonnen. Vanwege de oorlog wordt Louis vervolgens thuis gehouden en het tweede deel gaat het vooral over zijn beperkte leven thuis en zijn familie. Door de sprongen in plaats en tijd was dit deel erg lastig te volgen.
Het verdriet kwam eigenlijk wel overal terug, Louis zelf, de oorlog, het niet weten of je nu pro of anti-duits moest zijn, maar omdat het zo uitkomt toch maar pro-duits. Geen boek om vrolijk van te worden. -
In het eerste deel staat de Inwijding van de puber Louis Seynaeve centraal. Context is het landelijke Vlaanderen, eind jaren dertig (politiek aanwezig maar niet prominent, wel het religieuze en vooral de clerus).
Literair: veel te lange aanloop (300 blz), qua stijl wel evenwichtig maar zelden imponerend. Taalgebruik zeer barok en fantaisistisch. Opflakkering vanaf p 195.
Tweede deel speelt zich af tijdens de oorlog en zoemt vooral in op de collaboratie waarin de familie verzeild geraakt en de repressie nadien.
Af en toe mooie pagina's, maar de ambitie van het werk wordt niet waargemaakt! (2.5 sterren)
